Chúng tôi là những đứa con xa quê hương cùng cư ngụ trên mảnh đất hơn 300 trăm năm trước (1698) do chưởng cơ Nguyễn Hữu Cảnh cùng 200 thanh niên trai tráng Quảng Bình vào sinh cơ lập nghiệp. Chúng tôi nhớ đến ông tổ đi mở đất và quê hương một cách da diết, khôn nguôi lẫn chút bùi ngùi chạnh lòng. Tuy ở cùng thành phố mà ít khi gặp nhau, mỗi người mỗi công việc, mỗi hoàn cảnh và gập ghềnh trong cuộc mưu sinh vất vả trên xứ người. Đôi lúc đọc được những bài thơ của nhau trên các báo, thấy yên lòng bởi biết bạn bè còn tồn tại quanh ta.

Và bây giờ trước mặt tôi là cả tập thơ đầy đặn mang đậm “Hồn Quê” của nhà thơ Ngọc Khương

Trương Nam Hương mới ngoài hai mươi tuổi đã hát lên khúc hát người xa xứ đau đớn của mình, thì Ngọc Khương cận kề tuổi năm mươi, sau bao thăng trầm khổ luỵ đã nhớ nhung, hoài niệm về nơi chôn nhau cắt rốn, quê cha đất tổ với tấm lòng sâu nặng, chan chứa ân tình.

Dấu ấn không phai nhạt trong đời thơ Ngọc Khương, có lẽ là hình bóng bà nội của anh, người đã nuôi dưỡng anh từ thuở ấu thơ cho đến lúc trưởng thành. Bởi từ nhỏ, anh phải sớm xa cha, xa mẹ. Bà là cái nôi, là bóng mát che chở cuộc đời anh – nuôi dưỡng hồn thơ anh. Bà cũng là chỗ dựa duy nhất để anh vượt qua những chăng đường gieo nao vất vả của mình... Vì thế anh lấy hai câu thơ viết về bà làm đề từ cho tập thơ “Hồn Quê”:

Con đi góc biển, chân trời

Trong tim không cạn những lời Nội ru

Lời ru ấy là nguồn cội, là cái đích anh tìm về quê hương trong cuộc sống xô bồ chốn thị thành:

Tôi đi xa mang theo cả quê hương

Đêm trăn trở nghe trăng vàng quẩy sóng

Những đôi mắt bồ câu tròn xoe mơ mộng

Và tiếng gõ chài khắc khoải gõ mòn tôi

Quê Ngọc Khương bên cạnh dòng sông Gianh thơ mộng và dữ dội. Tiếng gõ chài nghe từ thưở xa xăm nào mà đêm đêm cứ gõ mòn tâm hồn anh. Câu thơ mộc mạc nhưng chan chứa tình đời, tình người và ám ảnh khôn nguôi người đọc. Có gì đâu một tiếng gõ chài trên sông nước, ấy thế mà nó vẫn gõ vào tâm hồn ta suốt cả một đời. Thơ là vậy, nó dẫn ta về với cái giếng làng, con đường đất đỏ.. hoặc một chút cảm nhận Đồng Hới hay thẩn thờ trước Phong Nha động...

Ngọc Khương có những câu thơ rất hay và cảm động khi viết về bà Nội của mình. Có lẽ trong đời người dài dằng dặc những niềm vui và nỗi buồn, bà Nội là hình ảnh không bao giờ nhạt nhoà trong tâm trí anh:

Một đời rơm rạ ruộng đồng

Nội đi, chỉ tấm lung còng mang theo

Cỏ vàng nấm mộ buồn teo

Buốt mưa đêm, rát nắng chiều, Nội ơi!

Bao năm nuôi cháu mồ côi

Lời Nội đẫm vành nôi cháu nằm...

Đọc mà thấy xốn xang trong lòng và cay cay nơi khoé mắt. Có lẽ bài thơ Bà Nội là một trong những bài thơ hay nhất về mãng thơ viết về quê hương Quảng Bình và có thể của cả đời thơ anh nữa.

Nhớ đến Bà Nội là nhớ đến quê hương khi đâu đó vang lên bài hát “Quảng Bình quê ta ơi”, là đau đớn đến xé lòng khi nghe tin quê nhà bão lũ tàn phá... và rồi những kỷ niệm thời thơ ấu bỗng ùa về, những ngày kiếm sống ven sông nước:

Tôi lớn lên ngụp lặn dưới chân cầu

Tay lấm láp bắt con còng làm bạn

Chân tứa máu bởi mảnh hàu, mảnh hến

Da cháy rần trong nắng quái miền Trung.

Hình như cuộc đời không phụ lòng những đứa con hiếu thảo, thuỷ chung. Qua bao nhiêu cơ hàn lận đận, cuối cùng Ngọc Khương cũng được gặp cha, gặp mẹ, được sum vầy trong mái ấm gia đình

Vườn lạnh, chiều đông, hoa biếng nở

Nỗi buồn xa xứ đã bao nay

Bỗng nghe tiếng mạ kêu ngoài cửa

Chợt thấy quê nhà nắng xuân say

Phần thơ hay nhất của Ngọc Khương là mảng thơ viết về Quảng Bình, bởi như Thuý Kiều của cụ Nguyễn Du đêm đêm, ngày ngày gửi hồn quê theo ngọn mây tần xa xa...

Ai cũng có một nơi chốn để đi về, để gửi gắm lòng mình, tâm hồn mình. Hãy viết những gì trung thực nhất, những gì hằn sâu trong tâm khảm của mình, không vay mượn thì mới mong giữ được một chút gì trong đời thơ vốn đa đoan và bạc bẽo.

Tôi chỉ mong sao Hồn Quê sẽ là sợi dây bền chặt nối Ngọc Khương với đời, với thơ như anh đã từng viết một cách quả quyết:

Nghe như tiếng Nội à ơi

Từ trong ruột đất, xé trời bươn lên...

TP.Hồ Chí Minh 10-2000