Theo lịch sử tỉnh Quảng Bình,  địa chí làng Cao Lao Hạ, và theo gia phả các dòng họ lâu đời nhất, có văn bản bút tich ghi chép, thì làng Cao Lao hạ hình thành từ thời Hậu Lê, đặc biệt sau khi vua Lê Thánh Tông (1470) xuống chiếu mộ dân vào lập ấp ở châu Bố Chính: “Bố Chính đất rộng người thưa, liền với châu Hoan, vậy quân và dân đến đó khẩn hoang sẽ có  lợi lớn  …” thì Cao Lao Hạ- Hạ Trạch mới chính thức hình thành.

 Theo nghiên cứu gia phả các dòng Họ, thì những người đầu tiên khai khẩn ra làng Cao Lao Hạ  có 3 dòng họ:  Họ Lưu, họ Nguyễn, họ Lê, gồm các vị thủy tổ: Ngài Lưu Văn Tiên  Đại tướng quân, tước hiệu vua phong: Dực Bảo Trung Hưng Linh Phủ Chi Thần; ngài Lê Quang Lữ - Triệu phong Lê Quý Công; Ngài Nguyễn Văn Khai - Đại tướng quân Nguyễn Quý Công.

Theo sự kết nối gia phổ từ hội đồng gia tộc Đại tôn Nguyễn Cương Quốc Công ở Nghệ An và thư tịch cỗ của làng cũng như các tư liệu lịch sử, thì họ Nguyễn Văn Đại tộc tại Hạ Trạch hiện nay thuộc Đại Tôn Nguyễn Cương Quốc Công. Trưởng Họ Nguyễn Văn ở Cao Lao Hạ là ông Nguyễn Văn Khoác là hậu duệ đời thứ 18 của đại tôn. Thủy tổ của Họ là ngài Đại tướng quân, Dực Bảo Trung Hưng Thần Hoàng Chi Thần Nguyễn Văn Khai - Tướng quân thời Lê Thánh Tông. Ngài là con trai thứ 2 của Phấn Võ Vệ, Tam Phụ Quốc Đồng Trị, Triều Liệt Hầu Nguyễn Bá Kiệt, là cháu nội của Thái Sư Cương Quốc Công Nguyễn Xí.

Ngày 29 tháng 10 năm Nhâm Thìn tức là ngày 12/12/2012 Hội đồng Họ Tộc Nguyễn Văn tại Cao Lao Hạ - Hạ Trạch đã cử một đoàn gồm 12 người, do ông  trưởng họ Nguyễn Văn Khoác  dẫn đầu  về Nghệ An dự ĐẠI LỄ Giỗ Đức tổ "Thái Sư Cương Quốc Công Nguyễn Xí  " lần thứ 547 năm ( 1465 - 2012) .

Về với cội nguồn đoàn đã được sự đón tiếp nồng nhiệt của Hội đồng gia tộc đại tôn Nguyễn Cương Quốc công tại Nghệ An. Đoàn đã tham quan khu đền thờ rộng lớn, uy nghiêm của Ngài Cương Quốc Công Nguyễn Xí. Được xem Nhà trưng bày tài liệu thân thế và sự nghiệp của thái sư Cương Quốc Công. Tại nhà trưng bày càng thấy rõ công lao của con cháu hậu duệ đã tìm tòi sưu tập, các hình ảnh,  các hiện vật hoành phi câu đối... của nhà vua và nhà nước đánh giá về sự tài ba lỗi lạc của Thái sư Cương Quốc Công Nguyễn Xí.

Trong lời chế của Vua Lê Thánh Tông có viết: " ... Xét  Nguyễn Xí khí độ trầm hùng tính người cương đại. Giúp Cao Hoàng ( Lê Lợi) khi mở nước, trăm trận gian nan. Phò  Tiên Khảo ( Lê Thánh Tông ) lúc thú thành hết lòng giúp rập. Ra vào hết chức phận tướng văn, tướng võ. Trước sau giữa trọn tiết làm tôi làm con. Giữ mình có đạo, hồn nhiên như ngọc chẳng khoe tươi. Nghiêm mặt ở  triều, lẫm liệt như thanh gươm mới tuốt. Các quan đều tưởng mộ phong thái. Bốn biển đều ngưỡng  vọng  uy thanh..." Hai câu đối treo ở trước đền thờ: " Muôn thuở sáng ngời công khai quốc . Ngàn năm oanh liệt chí bành Ngô..."

 Đoàn đã được xem các hình ảnh hoạt động của Hội đồng Đại tộc và các chi phái trong dòng họ trong hơn 20 năm qua, từ khi được nhà nước công nhận Di tích Lịch sử - Văn hóa Đền thờ Nguyễn Xí tại xã Nghi Hợp huyện Nghi Lộc tỉnh Nghệ An ( Mồng 10/1/1990). Đoàn đã đến tham quan khu lăng mộ tri ân tiên tổ của dòng họ Đại tôn Nguyễn Đình...Đặc biệt là phần mộ của 2 cha con Thái Bảo Đình Quận Công Nguyễn Hội và Thái sư Cương Quốc Công Nguyễn Xí, cùng phần mộ  của con trai cả Thái sư Nguyễn Xí là Thái úy Nguyễn Sư Hồi di tích lịch sử văn hóa quốc gia quyết định 14/6/1991.

Càng tham quan đoàn càng thấy tự hào, phấn khởi, đươc là con cháu hậu duệ thuộc chi 4 của ông Nguyễn Bá Kiệt Phấn Võ Vệ, Tam Phụ Quốc Đồng Trị, Triều Liệt Hầu, thuộc dòng dõi Thái sư Cương Quốc Công Nguyễn Xí.

 Vào Đại Lễ ban tổ chức giới thiệu đoàn đại biểu con cháu  Họ Nguyễn Văn ở Cao Lao Hạ Quảng Bình, thuộc chi 4, vào dâng hương. Đại lễ diễn ra trong không khí đầm ấm trang nghiêm, hoành tráng của hàng ngàn con cháu từ khắp nơi trong cả nước, cùng đại biểu các ban ngành, chính quyền mặt trận về dự.

Trong bài Diễn Văn khai mạc Đại lễ Giỗ Đức tổ "Thái Sư Cương Quốc Công Nguyễn Xí  " lần thứ 547 năm ( 1465 - 2012) ; ông Nguyễn Đình Hão đã ca ngợi về công lao và sự nghiệp của Đức tổ: "Thái sư Cương Quốc công sinh năm Đinh Sửu ( 1397)  tại làng Thượng Xá, quận Hoan Châu, nay là xã Nghi Hợp, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An... Ngài là người anh hùng dân tộc, trong công cuộc đánh giặc Minh, ở thế kỷ XV, người có công hai lần khai quốc, tên tuổi, công lao, sự nghiệp của ifddax làm rạng rỡ non sông và dòng tộc chúng ta... Trong suốt 37 năm liên tục, Ngài được tôn vinh là bậc nhất công thần. Dốc lòng tôi trung, phục vụ 4 triều Vua: Từ Vua Lê Thái Tổ, vua Lê Thái Tông, Vua Nhân Tông, đặc biệt Ngài đã có công dựng triều Vua Lê Thánh Tông, một vị Vua anh minh nhất của chế độ phong kiến Việt Nam..."

Về với cội nguồn, Đại tộc Nguyễn Văn ở Ha Trạch, Bố Trạch Quảng Bình  tự hào là hậu duệ,  được Hội đồng Đại tộc Cương Quốc Công có quyết định công nhận  có nhà thờ  Họ Nguyễn VănThứ 399 của  Đại Tôn Cương Quốc Công.

 Được kết nối với dòng tộc Đại Tôn ở Nghệ An, Các con cháu của Ngài càng

Tự hào, càng phấn đấu mạnh hơn để xứng đáng với dòng tộc Đại Tôn Cương Quốc Công, xứng đáng với mảnh đất Cao Lao Hạ - Địa linh nhân kiệt anh hùng. Như lời di huấn của Thái sư Nguyễn Xí để lại có đoạn viết: " Ta ( Nguyễn Xí ) sinh được 16 con trai, 8 con gái. Con trai lấy vợ công chúa, con gái lấy chồng Hoàng Tôn, ai cũng hưởng vinh quang tột mức phẩm hàm. Vua còn sắc ban lộc điền công thần... Nay các ngươi trông nhà đẹp, ruộng tốt, giàu có thì nghĩ đến nỗi vất vả, chặt gai phát bụi của ta. Trông thấy nhà đẹp ca nhi múa hát vui vẻ, thì phải nghĩ đến thời ta phải gian khổ, nằm tuyết gối đồng. Ta  thấy đời Đường ( Trung Quốc), Lý Tĩnh là bậc danh tướng, nhưng có hai con trai là Kính và Nghiệp phạm tội làm phản. Các ngươi con cháu phải cẩn thận giữ gìn gia pháp, lấy đạo hiếu để lập công ấy là con hiếu, cháu thảo của ta..."