Làng Cao Lao Hạ- Xã Hạ Trạch là “đất học”- Tên đất, tên làng nổi tiếng với truyền thống hiếu học từ ngàn xưa. Ngày nay, trong cơ chế thị trường, nhân dân Hạ Trạch vẫn sống chủ yếu bằng nghề trồng lúa, chăn nuôi, nuôi trồng nhỏ lẻ. Nhưng truyền thống hiếu học, đỗ đạt cao, nổi danh trên con đường khoa cử của con em xã Hạ Trạch vẫn nức tiếng trong huyện và cả trong tỉnh Quảng Bình .

Trường TH và Trường THCS của xã Hạ Trạch là những địa chỉ đỏ về chất lượng dạy và học của huyện nhà. Không những thế, công tác Phổ cập GDTHĐĐT, PCTHCS nhiều năm liền đạt chuẩn với tỉ lệ cao. Năm 2011, trường TH Hạ Trạch  được đoàn kiểm tra của huyện công nhận “Đạt chuẩn PCGDTHĐĐT mức độ 2”, học sinh trường THCS Lưu Trọng Lư thi vào PTTH xếp thứ 2, thứ 3 của huyện, chỉ đứng sau trường THCS Quách Xuân Kì-Thị trấn Hoàn Lão. Trong nhiều yếu tố làm nên kì tích đó, Hội Khuyến học xã Hạ Trạch đã góp phần không nhỏ vào việc giữ gìn và phát huy truyền thống hiếu học của làng Cao Lao Hạ 

Hội Khuyến học ( KH ) xã Hạ Trạch đã có 9 năm phát triển và trưởng thành. Nhiệm kì 2010 – 2015, Ban chấp hành Hội có 21 người, do Cô giáo Trần Thị Tuyết Liệu (Nguyên Hiệu trưởng trường TH Hạ Trạch) làm Chủ tịch Hội. Tổ chức Hội có 12 Chi hội (9 Chi hội thôn, 3 Chi hội trường họ) và 24 ban khuyến học của 24 họ tộc. Mỗi Chi hội, mỗi Ban KH đều có nguồn quĩ KH rất lớn do nhân dân đóng góp và các nguồn tài trợ của con em Hạ Trạch đã thành danh trên mọi miền đất nước. Riêng Quỹ KH gia đình cố nhà thơ Lưu Trọng Lư cũng đã có tới hàng trăm triệu đồng, hàng năm đều tổ chức tuyên dương và phát thưởng, động viên  những học sinh học giỏi, có thành tích cao .    

Có lẽ ít có nơi nào các họ tộc lại có Ban khuyến học như ở làng Cao Lao Hạ. Trong 24 Ban  KH của các họ tộc,  Ban KH của họ Lê Chiêu, họ Lưu Quan, họ Lê Văn của làng hoạt động tích cực và có nhiều thành tích trong việc động viên con em họ tộc mình phát huy truyền thống hiếu học của ông cha để lại. Nhân dịp Rằm tháng Bảy, cả 24 họ tộc đều tổ chức báo công với tổ tiên về việc học hành của con cháu trong họ; đồng thời phát thưởng cho những con em có thành tích cao trong học tập, thi cử .

Chi Hội KH của 9 thôn hoạt động rất đều tay và có kế hoạch thống nhất: Xây dựng phong trào tiếng trống học đêm, cam kết giữa các thôn với Hội KH xã về chất lượng 2 mặt giáo dục con em trong thôn. Hàng năm, đến ngày 1/ 6 (ngày QT Thiếu nhi) các thôn đều tổ chức triển khai cho học sinh hoạt động hè đồng thời để phát thưởng cho con em của thôn học giỏi, đỗ đạt. Chỉ đạo các thôn, các dòng họ hoạt động là Hội KH xã . Hội đã kết hợp với với các tổ chức đoàn thể, các ban ngành trên địa bàn xã, tuyên truyền vận động toàn dân tham gia khuyến học khuyến tài ; kết hợp với các  nhà trường, xã hội cùng giáo dục học sinh ; nắm bắt chất lượng 2 mặt giáo dục trong nhà trường giao cho thôn cùng kết hợp giáo dục con em của từng thôn. Trong đánh giá thi đua của thôn theo 18 tiêu chí, Hội KH đã cùng với xã xem xét rất kĩ mặt văn hóa giáo dục của từng thôn .Đầu các năm học, Hội đều tổ chức tổng kết hoạt động và triển khai phương hướng hoạt động cho năm mới đồng thời tuyên dương, phát thưởng cho học sinh giỏi, giáo viên giỏi  và giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi của cả 3 trường học .

Để có kinh phí cho Hội KH hoạt động, Ban chấp hành Hội đã có nhiều biện pháp khả thi như: Tham mưu với Đảng và Chính quyền xã, với Hội KH huyện, tỉnh; tham mưu  với quĩ của  trang Web: caolaoha.com, vận động con em xã nhà đã thành đạt trong công tác, kinh doanh trên khắp đất nước và cả ở nước ngoài ủng hộ lên tới hàng trăm triệu đồng. Nhờ đó,  Hội KH xã Hạ Trạch đã cấp học bổng cho 265 em với số tiền lên 58 triệu đồng; cấp 2 chiếc xe đạp và 34 bộ SGK cho 36 em; thưởng cho1 sinh viên đạt giải Quốc tế, 7 sinh viên, học sinh đạt giải quốc gia, HS đạt giải cấp tỉnh, cấp huyện ,… với số tiền 78.240 000 đồng, thưởng cho GV giỏi, GV bồi dưỡng HS giỏi các cấp qua các kì thi 40 triệu đồng .

Riêng các Chi hội KH của thôn, các ban KH của dòng họ cũng đã phát thưởng cho 3530 lượt HS giỏi với số tiền 1,2 tỉ đồng.

Ghi nhận sự hoạt động tích cực và mang lại hiệu quả thiết thực trong việc khuyễn học- khuyến tài trong những năm qua, Trung ương Hội KH Việt Nam đã tặng 2 Huy chương vì sự nghiệp KH, 2 Bằng khen ; Hội KH tỉnh Quảng Bình đã tặng 3 Bằng khen, 6 Giấy khen và Hội KH Bố Trạch tặng nhiều Giấy khen cho Hội KH xã Hạ Trạch

Một tổ chức ra đời mới 9 năm và phát triển trưởng thành nhưng nhờ sự năng động, sáng tạo, nhiệt tình dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chính quyền xã Hạ Trạch, Hội KH xã Hạ Trạch đã đưa các chính sách, Nghị quyết của Đảng và Nhà nước về giáo dục vào thực tiễn cuộc sống, đem sức dân, tài dân, của dân xây dựng một xã hội học tập để sống tốt, làm tốt; vì con em, vì quê hương Hạ Trạch yêu dấu và góp phần lưu giữ mãi tiếng thơm “hiếu học”muôn đời cho làng Cao Lao Hạ .