Cồn Cui là một khuôn viên rộng, ở giữa đồng, có tường bao quanh, kích thước mỗi chiều 30x40 m. Đi vào cửa, qua bức bình phong là đền thờ được xây bằng đá, quét vôi dùng làm nơi tế lễ; đền xây không có mái che. Ngày 15- 3 Âm lịch hàng năm tức là ngày lễ Thanh Minh, làng tổ chức cúng âm hồn. Lễ âm hồn là lễ tảo mộ những người chết vô chủ. Có thể là những cô hồn tử nạn  trong chiến tranh, những người chết vô danh, hoặc những nấm mộ bị mất do bom đạn, hoặc thất lạc do gia đình đi làm ăn xa, hoặc không còn ai chăm sóc; hoặc các vong linh từ nơi khác đến hay đi qua đường( theo quan niệm của người sống).

 Không biết tục lệ này, dân làng tổ chức từ năm nào? Nghĩa trũng Cồn Cui ở xã Hạ Trạch Bố Trạch được xây dựng từ năm nào? Nhưng qua 2 cuộc chiến tranh, bom đạn tàn phá, đến năm 2002, dân làng góp công sức tiền của, xây dựng lại và đã khánh thành ngày 15 /3 Nhâm Ngọ tức là ngày 27/4/2002); Các ngôi mộ vô chủ được quy tụ vào núi Lệ Đệ, phía Nam núi Lao Cù.  Đến nay được sự quan tâm của chính quyền xã, nên Nghĩa trũng Cồn Cui  được tráng nền được quét vôi, nâng cấp đàng hoàng hơn.

Theo Địa chí xã Hạ Trạch thì: Hàng năm, ngày lễ  "Thanh Minh trong tiết tháng 3", hương lý sẽ đứng ra tổ chức tế lễ. Lễ âm hồn là lễ từ thiện, bác ái nên toàn dân ai cũng tham gia, làng cúng 1 bò, hoặc 1 heo, nhà giàu cúng 1 mâm xôi, nhà nghèo cúng một khay nổ ( lúa nếp rang). Tục lệ này lôi cuốn cả toàn dân, do mọi người động lòng, thương đến người chết không ai đơm cúng, kỵ giỗ, thương cảnh trôi nổi nơi chân trời gốc bể, và cũng  cầu xin cô hồn  tử  nạn phù hộ độ trì cho xóm  thôn, làng xã an cư  lạc nghiệp.

Cho nên người đi cúng lễ âm hồn, tự lòng mình sắm sữa lễ riêng, đem đến cúng, tự nguyện vác xên cuốc đi tu sửa mộ phần cô hồn vô  chủ. Lễ cô hồn đã thu hút mọi người tham dự, không phải tổ chức vận động  gì mà vẫn đông. Ai cũng quan niệm đi cúng và đi tảo mộ cô hồn như một hành động nhân đạo.

Lễ Thanh Minh năm nay (2010), nhân dịp kỷ niệm 35 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất tổ quốc, Đảng ủy, UBND, HĐND, UBMTTQ xã Hạ Trạch đã tổ chức lễ tại Nghĩa Trũng Cồn Cui, cờ tổ quốc, cờ đại, được treo hết sức lộng lẫy trang nghiêm. Như là một hội ẫm thực truyền thống hàng năm. Gần 50 mâm cỗ được dọn theo năm lối, sắp la liệt theo thứ tự từ Các ban ngành cấp xã, đến 9 thôn, đến 24 dòng họ, các tổ chức cơ quan đóng trên địa bàn. Không ai bảo ai, nhưng các gia đình cũng tự giác,  nhiều thì xôi thịt, vàng mã, ít thì hoa quả, rượu.  Ai cũng nghĩ mình được sung sướng hạnh phúc hôm nay, nhưng còn bao nhiêu người chết không mồ không mã, bao nhiêu người hy sinh qua 2 cuộc chiến tranh khốc liệt... đây xem như một chút tri ân đến những vong linh,  những người tử nạn, hy sinh  cho đất nước độc lập thống nhất hôm nay.

Dịp lễ hội này,  lãnh đạo Đảng chính quyền địa phương, càng tỏ rõ trách nhiệm của mình đối với dân với nước, Sự gần gũi thân thiết đối với toàn dân, không còn Quan cách, sự chia sẻ nỗi niềm, sự kế tục truyền thống cha anh  những người đi trước; cầu mong cho mưa thuận gió hòa cây cối tốt tươi,  mọi người no đủ hạnh phúc.

Cũng nhân dịp này hội đồng hương các nơi trong cả nước, như Sài Gòn, Hà Nội, Huế, Đồng Hới, Hoàn Lão tìm về cội nguồn để ấm cúng trong tình làng nghĩa xóm.

Ngoài ngày tết cổ truyền hàng  năm, ngày đoàn tụ  ấm áp của những gia đình, thì lễ  thanh minh rằm tháng 3, được xem như ngày hội văn hóa ẩm thực của cả làng, nơi này gặp lại bạn bè anh em, đồng đội, nơi giao lưu văn hóa cộng đồng, dù đi đâu về đâu, cũng nhớ ngày tết Thanh Minh, Nghĩa Trũng Cồn cui tự giác đến đó, cúng  lễ, đốt vàng mã, còn lại xôi thịt, thủ lợn thì theo mâm, vui vẽ cùng bà con làng xóm, anh em bè bạn, chung vui giữa làng. Ăn một vắt xôi giữa làng lấy lộc, càng làm cho lễ Thanh Minh như một ngày hội văn hóa  truyền thống tâm linh,  một di sản văn hóa cần bão tồn và phát huy.

Lễ Thanh Minh tại nghĩa trũng Cồn Cui tháng 3 hàng năm