Nhà ở làng Cao Lao Hạ xưa

18:28 - 05/11/2019

Bài viết về nhà ở xưa của người làng Cao Lao Hạ trong cuốn “Địa chí làng Cao Lao Hạ” của tác giả Lê Văn Sơn

Nhà ở làng Cao Lao Hạ xưa

Làng Cao Lao Hạ sống trong vùng có thời tiết khí hậu khắc nghiệt, nên nhà ở phải xây dựng chắc chắn để đề phòng nước ngập, lụt bão. Tuỳ thuộc vào trình độ nhận thức, điều kiện kinh tế của mỗi gia đình mà có nhiều kiểu nhà truyền thông khác nhau. Khi làm nhà, nhân dân theo thuật phong thuỷ: chọn đất, chọn hướng. Dân gian có câu: Lấy vợ hiền hòá, làm nhà hướng Nam. Như trên đã nói việc chọn ng ày, chọn giờ phù hợp với gia chủ, khi làm nhà là rất quan trọng.

Kiểu nhà thường là kiều kèo xóc, rường, cụt chịu lực cao. Các loại gỗ tốt như táu, nao (chua)…được ưa chuộng. Mái lợp lá, vọt hoặc tranh, có gia đình lợp toóc, rất ít nhà xây tường lợp ngói. Tất cả mọi nhà trong làng đều quay mặt về hướng Nam là hướng nhà phù hợp với phong thuỷ: Về mùa hè hưởng được gió Nồm Nam mát mẻ, không khí trong lành, về mùa rét tránh được gió lạnh từ Đông Bắc tràn về.

Ngày nay xóm làng Rẫy mới được thành lập, do điều kiện địa hình nên phần nhiều các hộ gia đình quay mặt về hướng Bắc.

Nhà thường 3 gian 2 chái, hoặc một gian hai chái. Nhà rường hay nhà rội tuỳ theo hoàn cảnh của mỗi gia đình. Nhà lớn được bố trí ở giữa, gian t rên (bên phải) là bàn thờ, gian giữa là tiếp khách, gian dưới cùng để sinh hoạt, gian này có gia đình mởi thêm diện tích ra phía trước gọi là phòng lồi để sinh hoạt rộng rãi. Đó là chỗ khác nhau với các vùng phía nam tỉnh. Tại đây người ta dùng gian giữa đặt bàn thờ và tiếp khách.

Phần đông các hộ gia đình còn làm thêm nhà bếp (nhà gang) quay mặt về hướng Tây, có cửa thông qua nhà lớn, nhìn vào ta thấy giống hình chữ “L”. Nhà bếp thường làm 2 gian theo kiểu nhà rội, một gian nấu nướng, một gian để dụng cụ và bàn ăn. Các công trình vệ sinh làm cuối vườn ngang phía sau nhà bếp. Những gia đình có chăn nuôi, làm chuồng trâu, chuồng bò, bên cạnh gian đầu hồi gần cửa sau nhà bếp. Trước mặt nhà lớn là sân rộng khoảng 3-4m, chiều dài tuỳ theo nhà lớn. Cửa cổng thường mở về phía Tây, hướng vào đầu hồi nhà lớn, tránh nhìn thẳng vào bàn thờ. Gia đình giàu có, quan gia, ở nhà ngòi làm cửa tam quan (cửa cổng) có hai cánh khép, trên mái lợp tranh như nhà cụ Lưu Hữu Hoạch (xóm 12), cụ tổng Hàn (Lưu Đức Hàn), (xóm 19), hoặc lớp ngói vẩy như nhà cụ thượng Lưu Đức Xưng, cụ phủ Lưu Đức Tuân. Nhiều gia đình còn trồng cây hoa giấy leo trên cổng hoặc trước sân nhà làm cảnh quan cho ngồi nhà thêm xinh đẹp, hoặc trồng cây cảnh như hồng, tùng, trúc, cúc, mai, cây phong lan đặt trong giỏ, hoặc trong bình gốm sứ, trên treo lồng chim sáo, vẹt, đua nhau hót:

Cây hồng trước ngõ đã đơm hoa

Phong lan mấy giỏ trước hiên nhà

Chim muông cây cảnh hoa và lá

Thắm đượm tình già ấm lời ca  

(Trích thơ Lưu Quý Dịch)

 

Tác giả : Lê Văn Sơn

Bình luận

Bài viết liên quan

Ao - Phôốc làng Cao Lao Hạ
Đôi câu đối có sự trùng lặp kỳ diệu
Địa chí làng Cao Lao Hạ - đôi điều góp ý bổ sung
Thơ ca, hò hát dân gian
Hò ru con

Video clip