Mỗi con người gắn bó một dòng sông ’’.......
1. Trong hàng trăm con sông lớn nhỏ chảy qua đất Việt thì sông Gianh là sông duy nhất chảy qua một tỉnh - tỉnh Quảng Bình. Bắt nguồn từ Minh hóa, chảy giữa lòng huyện Tuyên, phần hạ lưu chảy qua Quảng Trạch rồi đổ ra Biển Đông ở cửa Gianh. Như bao dòng sông khác, sông Gianh quê tôi là ngọn nguồn cho bao cảm hứng sáng tạo để nhiều nhà thơ nhà văn vung bút tạo nên những kiệt tác, để dòng sông trở thành bất tử trong lòng những người con yêu quê.
Các nhà sử học nói rằng sông Gianh có tên cội nguồn là Linh Giang - là dòng sông linh thiêng cắt ngang đất nước. Sông đã trở thành giới tuyến chia cắt đằng ngoài và đằng trong thời Trịnh - Nguyễn phân tranh. Cùng với thế núi thế sông đắc địa: ba phía là núi trước mặt là biển, khí hậu khắc nghiệt... đã hun đúc cho con người Quảng Bình một bản lĩnh cứng cỏi, vững vàng, một tâm hồn trong sáng và tự do.
Sông Gianh, ranh giới chia cắt ngày xưa nay đã được nối liền bằng những cây cầu bắc trên mình nó. Con sông quê và những cây cầu là quà tặng cho một vùng đất như cách nói của Nguyễn Quang Vinh cũng là quà tặng riêng cho người Tuyên – Minh Hóa và Quảng Trạch (Quảng Bình) quê tôi.
Mùa lũ về, con sông đỏ ngầu cuồn cuộn, sông như đổi hẳn tính nết, nước từ thượng nguồn đổ về chảy xiết, dâng cao... Sông Gianh mùa lũ như thử thách bản lĩnh con người sinh ra nơi mảnh đất khắc nghiệt này .... Trên những chuyến đò ngang mong manh, những đứa trẻ ham học quê tôi vẫn bình thản gan dạ băng ngang qua giữa dòng nước xiết! Vị thần sông linh thiêng đã không nỡ nhấn chìm những đứa trẻ quê tôi, bây giờ sau mấy chục năm nhớ lại tôi vẫn cứ rùng mình! Có những kí ức như thế mới thấy hết niềm khao khát cháy bỏng trên quê tôi về những cây cầu! Những cây cầu vững chãi bắc ngang sông đã làm cho quê hương đẹp hơn, sang trọng hơn. Đứng giữa cây cầu mới xây trong một đêm trăng sáng, lòng tràn trề cảm xúc, tâm hồn thoát khỏi những vụn vặt, rối rắm phức tạp của đời thường, tôi thấy lòng lại vui, lại đắm say, lại tha thiết ý định viết về con người và vẻ đẹp của quê hương...
Phần thượng nguồn sông Gianh có nhiều đồng bào dân tộc định cư: người Chứt, người Khùa, người Rục, cuộc sống của họ còn lắm gian nan, những chiếc nhà tạm chỉ cần có mưa to gió lớn là sẽ bị cuốn đi, tôi lại ước mơ giá mình có thể làm được điều gì đó dù rất nhỏ, rất nhỏ thôi cho quê hương vẫn còn nhiều lam lũ... Có lẽ vì nghèo mà quê tôi đang trả giá rất đắt cho công cuộc hiện đại hóa quê hương. Những nhà máy xi măng liên tiếp mọc lên hai bên bờ sông, tôi không hiểu vì sao mà quê mình có nhiều nhà máy xi măng đến thế? Những tiếng nổ mìn phá đá như muốn vạch trời đất phá tan giấc mộng bình yên của một vùng sông núi từ ngàn đời nay vẫn êm đềm lặng lờ trôi như chảy về miền cổ tích! Và khi những dãy núi đá không còn thì màu nước sông Gianh sẽ ra sao? liệu nước sông còn giữ được nguyên màu xanh vốn có? Rồi cả khói bụi ngùn ngụt từ nhà máy xi măng bay lên như cắt ngang màu xanh êm ả thanh bình của bầu trời trong sáng quê tôi. Cuộc sống có quá nhiều mâu thuẫn, vì sự mưu sinh mà môi trường sinh thái ở đây đang dần bị phá hủy nghiêm trọng. Nhìn ra thế giới,ở những đất nước phát triển, môi trường thiên nhiên hầu như được bảo vệ vẹn nguyên, biết đến khi nào để quê mình được như quê người? Bảo vệ môi trường và cân bằng sinh thái đang là vấn đề quan trọng hàng đầu đặt ra cho vùng sông nước quê tôi.
Yêu sao tuổi thơ và dòng sông tràn đầy kỉ niệm trong vắt, êm đềm. Sông quê vẫn chảy trôi cùng năm tháng, những người con của quê hương đã khôn lớn bay khắp đó đây, dẫu có già, có chết đi... con sông quê trong kí ức mỗi người vẫn trẻ và đẹp mãi!
“Ai sống cho tuổi thơ người đó mãi mãi trẻ và không bao giờ chết.” Nếu ai có chê cười, tôi vẫn thấy lòng mình son trẻ, và chợt nghĩ chẳng ai tồi tệ đến quên tuổi thơ của mình trên sông nước quê hương!
