Khi tôi vừa tranh thủ nghĩ giữa giờ đánh xong bài thơ này để gửi cho caolaoha.com thì thật bất ngờ, vừa chạy xe về đến cổng, con trai bốn tuổi rưỡi bỗng chạy thật nhanh lại kéo mũ bảo hiểm mẹ xuống nói vào tai mẹ như bí mật lắm: “Mẹ, hôm ni cô con dạy bài quê hương nếu ai không nhớ thì không lớn thành người, cô nói về nói mẹ mua diều cho con đi thả..”.Tôi giật mình vì một sự trùng hợp kì lạ, khi tôi cũng đang nghĩ đến cái điều tưởng chừng đã cũ ai cũng từng nghe “Quê hương nếu ai không nhớ…”. Tuần trước được gặp chú Đặng Văn Quang - người quê hương - lòng tôi thấy ấm vô cùng. Chú thật gần gũi, tình cảm và nhiều chữ nghĩa - những đặc điểm mà ta có thể nhận ra ở bất cứ người Cao Lao Hạ nào. Có một điều mà chú cứ nhắc đi nhắc lại không biết bao nhiêu lần, từ khi gọi điện cho đến khi gặp tôi, là ông bà nội cháu hiền lành phúc hậu lắm, đó là hình ảnh lớn nhất trong tuổi thơ của chú. Và chú nói đến cái điều mà cả đại gia đình bên nội tôi ai cũng ngậm ngùi khi nghĩ đến: “Chú thấy thương ông bà cứ lầm lũi cô quạnh mà ít thấy con cháu về nên chú không hề biết con cái ông bà là những ai”. Câu nói của chú làm tôi nhớ về bài thơ của bác cả tôi ở Sài Gòn. Ba tôi kể hồi đó Tây nó kêu cả làng lên kiểm tra văn hoá. Nhiều người khôn cứ nói không biết chữ thì được về. Bác tôi thật thà quá viết chữ ra giấy. Tây nó thấy bác viết chữ đẹp thế là bắt đi luôn. Rồi bác lưu lạc từ đó cho đến gần 40 năm sau mới liên lạc được với bác hai ở Đắc Lắc và gia đình tôi. Lúc đó ông bà tôi đã mất mấy năm rồi. Năm 1988 bác gửi cho gia đình tôi một bức thư bằng thơ. Khi đó, tôi chỉ thấy ngày nào ba tôi cũng mang thư bác ra đọc và khóc. Lớn lên một chút tôi mới hiểu được những giọt nước mắt của ba. Và lần đầu tiên biết đến câu ca dao “Chiều chiều ra đứng bờ sông…” tôi mới hiểu được câu thơ rất thật của bác : “Chiều chiều ra đứng bờ sông. Muốn về thăm mẹ mà không có tiền”... Đúng là cuộc sống mưu sinh, có nhiều điều muốn mà đâu có được. Tôi hiểu nổi day dứt của đứa con lưu lạc gần nửa thế kỉ và nằm lại Sài Gòn đất khách, chưa được một lần về thăm cha mẹ, quê hương: “nhân sinh bách hạnh dĩ hiếu vi tiên” (con người có trăm nết tốt phải lấy chữ hiếu làm đầu). Bài thơ là bảo bối của gia đình tôi. Nhưng ý tứ, chữ nghĩa và những nhắn nhủ của nó quá tuyệt vời, tôi muốn chia sẻ để mọi người hiểu thêm lòng người làng Hạ quê mình khi tha hương. Ai đang xa quê, xa đấng sinh thành, hãy cố gắng về thăm khi còn có thể. Như người làng mình đã từng day dứt : “Ta còn được gặp mạ bao nhiêu lần?”
Nguyễn Thị Hồng Tư
TỰ TÌNH KHÚC
Mơ giấc mộng ngâm câu kì vọng,
Bốn mươi thu ngày tháng như thoa
Tấm thân tựa gối quan hà
Nỗi niềm tâm sự trăng già thấu chăng?
Nhớ Thân phụ suốt đời thanh khiết
Thương Mẫu từ khăng khít kiên trinh
Mượn giấy mực viết khúc tự tình
Gửi em út phân minh giải bàn
Giọt nước mắt gia tình luống cạn
Thấm mồ hôi vận hạn trải qua
Quảng Bình Hạ Trạch đâu xa?
Nặng tình phụ mẫu giải ra thơ nầy
Đuôi con mắt châu sa thấm giấy
Đầu ngón tay máu chảy pha son
Nghĩ mình là phận làm con
Nghĩa tình phụ mẫu vuông tròn ra sao?
Đành rằng mang kiếp phận nghèo
Chữ trung chữ hiếu là điều không quên
Đường thiên lí xuyên qua vạn dặm
Ba Đồn QuảngTrị thăm thẳm Đồng Nai
Kiếm bữa lần hồi luống chịu trần ai
Qua cơn bĩ cực rồi đến thái lai
Nợ đói đã làm tròn nghĩa vụ
Tình no chưa trả nỗi tư lương
Hoài bão năm tháng được hồi hương
Đâu ngờ cách biệt tha phương
Quê nhà thầy mẹ vấn vương đợi chờ
Tháng ngày vẫn mãi thoi đưa
Dòng sông Bến Hải đôi bờ cách ngăn
Nỗi li hận nói làm sao xiết
Tình tư lương nào biết bao nhiêu?
Mẹ trông thầy đợi sớm chiều
Phận con đành chịu như diều đứt dây
Đông qua xuân lại bấy chầy
Bên thầy bên mẹ những ngày ấu thơ
Trưởng thành mãi bước xa đưa
Xa xôi cách trở đôi bờ ngóng trông
Chiều chiều ra đứng bờ sông
Muốn về thăm mẹ mà không có tiền
Nhân sinh bách hạnh dĩ hiếu vi tiên
Con đã lỗi đạo triền miên
Để con:
Đau đớn nỗi kẻ thăm người hỏi
Ngẩn ngơ buồn miệng nói tay đưa
Giọt phiền lai láng như mưa
Thầy đà khuất núi con chưa được kề
Phần con mưa nắng dãi dề
Chồn chân mỏi gối trăm bề quạnh hiu
Mẹ vào Lệ Thuỷ bấy nhiêu?
Giang sơn cách trở thấm nhiều buồn đau
Nhìn về nơi chốn chôn nhau
Cảnh còn như cũ người đâu xa rồi?
Cây sầu một gốc chia đôi
Thầy quy tiên cảnh mẹ ngồi đìu hiu
Mẹ buồn mẹ bước theo thầy
Thầy đắp Hạ Trạch mẹ xây Nông Trường
Đất bình địa trước sau trùng điệp
Nơi Nông Trường mẹ nhớ mênh mông
Phần con lắm nỗi long đong
Đường kia lối nọ qua sông vắng đò
Chữ tủi phận ai dò ai xét?
Câu đa đoan trời hỡi thấu chăng?
Nỗi lòng tấc dạ băng khoăng
Thương thầy nhớ mẹ ước băng dặm ngàn
Khuya đêm leo lét đèn tàn
Hướng về Lệ Thuỷ mà chan chứa sầu
Một đàn em cháu đứng sau
Quý anh mến chị lời nào nói nên
Niềm ước nguyện ơn nhờ tổ ấm
Mảnh huyết tình giải trước thần minh
Nay con không trọn hiếu vẹn tình
Để thế thường xem trọng xem khinh
Thực hư con được đăng trình
Nhờ gương nhật nguyệt chứng minh soi ngời
Để nhìn thầy mẹ ngậm cười chín suối
Cầu thân phụ tiêu diêu miền cực lạc
Nguyện mẫu từ siêu thoát chốn tây phương
Ước mong gia đường tốt đẹp an khương
Mai sau ai rõ ai tường
Ai người yêu cảm ai thương phẩm bình
Đơn sơ một khúc tự tình
Cũng là lưu bút để dành mai sau.
