Đại tá Nguyễn Hữu Định, nguyên trưởng phòng, công anh tỉnh Quảng Bình là một người Cao Lao Hạ điển hình, yêu ngôn ngữ Cao Lao một cách quá thái, bảo thủ. Chuyện là thế này,…
Trước kia, quê Cao Lao Hạ có tập quán rất hay, đó là mỗi khi nhà có món ngon, chẳng hạn như mần con gà, thịt con cá cáy, nấu con cá trlàu là bao giờ cũng dành một phần ngon nhất mang biếu ôông mệ và các bác. Nhà ôông mệ nội của eng Định ở đầu côi nhà Định, còn nhà ôông mệ ngoại thì ở đầu đưới, do ở gần nên bọ eng Định thường trực tiếp mang quà sang biếu; riêng nhà bác của eng Định thì ở trựa làng nên eng thường được mạ sai mang quà lên biếu bác. Trước khi đi bao giờ mạ cũng dặn “món ni biếu bác cấy, còn món ni biếu bác đực”; chai rượu thì mạ dặn Định thu sau khu rồi vắng vẻ đưa cho bác đực kẹ bác cấy chộ. Đến mà không gặp bác đực, bao giờ Định cũng hỏi bác cấy “Rứa bác đực đi mô bác?” và sau đó tìm gặp bằng được bác đực để trao chai rượu như lời mạ dặn.
Cái chữ “đực” vì thế ăn sâu vào tâm trí của Định, đến nỗi ai mà gọi Định là Định đực thì Định vui, còn ai mà gọi Định không có chữ đực kèm theo là Định tức, tụt luôn cái quần đùi xuống dưới trôốc cúi để chứng minh mình là đực.
Sau này đi làm, vì quá yêu chữ “Đực” nên mỗi khi phải khai đơn từ hay lý lịch mà đến cái dòng khai giới tính bao giời Định cũng viết hoa một cách nắn nót: NGUYỄN HỮU ĐỊNH; Giới tính: ĐỰC. Mặc dù đã gặp rất nhiều hề lụy do việc khai giới tính như trên, kể cả sau lần bị giữ lại ở sân bay Lào để làm rõ chữ Đực trong tờ khai xuất nhập cảnh nhưng Định vẫn không chịu sửa.
Bà con Hạ Trạch, nhất là mấy O biết chuyện này nên thường gọi eng là là Định “Đực”.
Eng yêu quê lắm, giúp quê nhiều nên được khen. Trong phòng khách nhà anh có treo mấy cái bằng khen của xã Hạ Trạch do Phó Chủ tịch Đức “Đằm Mô”(1) ký. Anh tự hào lắm khi đọc cho mọi người đến chơi dòng chữ đậm trong bằng khen: Khen thưởng ĐỰC: NGUYỄN HỮU ĐỊNH do có các đóng góp to lớn, toàn diện đối với quê hương Cao Lao Hạ.
(1): Vui lòng xem eng Đức "Đằm Mô" tại đây https://caolaoha.com/dam-mo-day-ni.html
